“Dollia” e Sherif Bundos, në Paris
Promovohet në kryeqytetin francez monografia e Sherif Bundos, “Dollia si kumt i trashëgimisë kulturore”
Nga Rezar Xhaxhiu
Në datën 22 shkurt 2024, në Maison de l’Albanie, në Paris, në prani të dhjetëra pjesëmarrësve nga bota e artit, letërsisë, nga fusha akademike dhe studiues të trashëgimisë kulturore dhe të arkeologjisë, u promovua libri monografik “Dollia si kumt i trashëgimisë kulturore”.
Aktiviteti u drejtua nga shkrimtari, publicisti dhe studiuesi Luan Rama, i cili ka qenë njëherësh ambasador i RSH në Paris dhe njëherësh ambasador i RSH në UNESCO. Pasi bëri një përmbledhje të librit, Rama i njohu të pranishmit me vlerat dhe rëndësinë e ritit të dollisë si një nga elementët më të rëndësishëm të antropologjisë shqiptare, për të cilën ka edhe burime të autorëve të huaj.
Në një mjedis patriotik shumë të ngrohtë, në Parisin e kulturës dhe të qytetërimit botëror, në raporte mjaft miqësore dhe profesionale, të pranishmit këmbyen mendime për vlerat e monografisë, për traditën e dollisë të praktikuar kryesisht në trojet e Shqipërisë së Jugut, por që haset edhe në zona dhe krahina të tjera të banuara nga shqiptarët si institucion që ngre në piedestal mikun dhe lartëson vlerat shpirtërore në mikpritjen shqiptare.
Në promovim u cituan dy vlerësimet për librin, shkruar nga prof. dr. Et’hem Ruka, ish Ministër i Arsimit të RSH, dhe ish-kryetar i Komitetit Shqiptar të UNESCO-s, i cili dollinë e krahason me një kod shpirtëror, si dhe të Naim Zoto, shkrimtar, gazetar dhe botues.
Autori i monografisë, Sherif Bundo, profesor në Universitetin e Tiranës dhe njëherësh profesor i ftuar në Universitetin e Poitiers, Francë, shpjegoi rrethanat prej të cilave është frymëzuar për të shkruar monografinë, për elementët e veçantë të këtij riti me autenticitet të plotë shqiptar, për shprehjet tipike, bejtet, fjalët e rralla, të gjetura dhe shprehjet kuptimplota që përdoren në sofrat, odat dhe eventet kur praktikohet dollia.
Ai shpjegoi çfarë është dollia, si ngrihet dollia, ç’është dollibashi, pritësi i dollisë, saku, lidhjet e dollisë me polifoninë, me vallen, hierarkinë në dolli, delikatesën dhe forcën shprehëse të fjalës në dolli, emocionin që përcjell dhe vlerat që lartëson. Piktori i shquar Zamir Mati vuri në dukje faktin se dollia praktikohet në zona me tradita të theksuara në mikpritjen shqiptare por edhe me pasuri të mëdha në fushën e arkeologjisë dhe të polifonisë. Ai vuri në dukje njëherësh faktin se ka një unitet të plotë në gjuhën e përdorur për ritin e dollisë në zona dhe krahina të ndryshme të vendit.
Në promovim morën pjesë gjithashtu një numër i konsiderueshëm ish studentësh shqiptarë, të cilët kanë përfunduar studimet në universitetin e Poitiers, në Francë dhe që punojnë aktualisht në disa kompanie dhe institucione të ndryshme franceze dhe europiane në Paris dhe qytete të tjera.
Zoti Luan Rama argumentoi pse dollia meriton një vëmendje shtetërore të veçantë, pse ajo duhet të shpallet si pasuri kombëtare e trashëgimisë kulturore jo materiale (shpirtërore) dhe pse duhet të kërkohet që dosja e dollisë të depozitohet për tu shpallur si element i pasurisë së trashëgimisë kulturore jo materiale (shpirtërore) botërore prej UNESCO-s.