Gurët e shtëpisë
Sefedin Çela
Që nga Lufta e Parë tri herë u dogj shtëpia e tri herë u ndërtua nga e para. Themelet e gurët e qosheve, të gdhendur me daltë e të nxirë nga qerestetë e djegura të çative që u kishin rënë tri herë përsipër, ishin po ata. Ustallarët ndërroheshin, ca se brezi i djegies së parë kishte vdekur, po edhe Qamili, oparakë për oparake, here merrte mjeshtër nga Grabocka e herë nga Panariti, në nahijen e Korçës, se ishte edhe çështje pazari për hakën e punës.
Ne ishim një familje e madhe, të themi dy familje brenda një zjarri. Gjyshja, nëna ime dhe ne fëmijët bëheshim gjashtë frymë. Qamili me plakën e tij, Metullanë, i biri, Hyseni, qe i thoshim Ceno të gjithë, me të shoqen, Nerënxën, me pesë çupa e dy djem, njëmbëdhjetë fryme, po të uleshim njëherësh 17 frymë për të ngrënë, nuk kishte sofër të na nxinte të gjithëve.
Edhe shtëpia ishte e madhe, me dy kate, me dy godina të lidhura me njëra-tjetrën, në një anë me portën e madhe hyrëse me sofa anash. Aty uleshin pasdite dy plakat e tirrnin fill për avlëmendin, po më shumë tirrnin muhabet deri sa errej fare.
Më tej vazhdonte avllia, shtruar me pllaka guri të gdhendur, e rrethuar anash me murin e shtëpisë së fqinjit, hajati i gjate, ku gjendeshin kadet e mëdha dy bojë njeriu që mbusheshin me rrush për raki, më tej ngrehina për bagëtinë.
Nga ana tjetër e portës ishte qoshku, shtruar me dërrasa lisi të zdruguara mirë, me shtylla druri që linin hapur si ballkon i stërmadh një faqe muri, zbrisje me shkallë të brendshme të drunjta te furra e bukës, e veshur me gurë porozë çmërsi për të mbajtur nxehtësinë, nxjerrë te përroi i Gavanit.
Prej aty dilje në një avlli tjetër me pllaka guri gri, me parmaqe po prej guri e me dy rrënjë rrush të kuq koridh, që piqej i pari, po që nuk linte kush një vile të paprekur, se cipëlitej kokërr për kokërr nga të vegjël e të mëdhenj.
Mbaj mend kur u bë shtesa e fundit, po dykatëshe, ku u vendosëm ne me nënën e gjyshen. U ther një dash në themelet e sapohapura për të prishur çdo sy të keq e për të pasur themele të forta. Shtesa u bë mbi themelet e rrënuara nga djegia dhe ne kalamajtë kërkuam në dherat e hequr mos gjenim brirët e atij dashit tjetër, që ishte flijuar vite e vite me parë e nuk i kish ruajtur dot nga shembja.
Ndoshta ky ishte një marifet ustallarësh që të dendeshin me mish e raki që natën e parë të punës. Usta Myftari, nga Grabocka, ishte punëtor i madh, hamës i madh e muhabetçi i madh.
Qamili i lëshonte njërën nga buxhaqet, si mik, e shtrohej me të me meze e raki gjithë orët e darkës. Ndihmësi i tij, një djalë i ri qime-padirsur, i rrinte në krah, pa folur, hapte gojën vetëm kur hante, e ç’të ngrënë se, siç hante ustai.
“Të hajë që të rritet, jeziti. Nuk është bërë akoma as sa një mut mjeshtri! Ha-ha-ha!”, qeshte ustai e i shtynte përpara një kofshë tjetër.
Unë dëgjoja tërë sy e veshë sa flitej aty e vrisja mendjen sa duhej të hante çiraku që të bëhej sa mullari i ustait të tij dhe më vinte frikë të haja!…
Në dimër ishim futur në dhomat e reja. Pa më dalë gjumi mirë në mëngjes dëgjoja nënën në dhomën poshtë, që tundte, bëja të çohesha, po ritmi i rrahjes së kosit në tundës më nanuriste, flija përsëri, pastaj, si nëpër ëndërr, ndjeja hapa që ngjisnin shkallët e jashtme, hapjen e derës, nënën afër me një aromë të freskët qumështi, gjalpi e mëngjesi bashkë, ndjeja të më fuste në gojë një luge gjalpë tërë kokrriza freskie, me kërciste qiellza nga kënaqësia e, sakaq, gjumi kishte ikur. Edhe nëna kishte dalë për punë të tjera, po mua më dukej se ishte aty, ku tundej perdja e ku sapo kish hapur syrin dielli.
Kishte rënë dëbore natën e afër mëngjesit kishte ngrirë. Qirinjtë e akullit vareshin si shtylla kristali nga strehët e shtëpisë e deri në tokë. Ditëve të diela ne luanim me to, bënim luftë me mitraloza prej akulli, ndërsa ditët e tjera të javës ishin ditë shkolle e na duhej të bënim më shumë se një sahat rrugë deri në Qafë.
Një fshat me 13 shtëpi, si Polena, nuk kishte aq fëmije sa për të patur shkollë. Burra ose gra të fshatit me radhë, të veshur me çorape të gjata leshi, na hapnin rrugën nga dëbora e ne ecnim si përmes një tuneli të bardhë, me dredha, sa na dilnin kokat sipër e i thoshim çdo kalimtari, secili për hesap të vetë: mirëmëngjesi, ngjes, ngjes, ngjes…
Klasa ishte me katër rreshta bangash, nga një rresht për çdo klasë: të parë, të dytë, të tretë e të katërt. Mësuesi, Mehmet Qafa, dukej shume i vjetër e i lodhur, në dhëmbët e zverdhur i mbeteshin herë pas here copëra jeshile lakrash, në dorë e shihje me një vizore njëmetroshe druri. Çdo mëngjes ai na kontrollonte duart për thonjtë, tundte vizoren si shpatë e u binte rreshtave të bangave me radhë, nga fillimi në fund. Asnjëherë nuk e kishte bërë, po mua me dukej se po të gjente nxënës me thonj pa prerë, ai do t’i priste gishtat me atë vizoreshpatën e tij të gjatë.
Në shtëpi, para se të filloja të bëja detyrat, unë kontrolloja e prisja thonjtë, kështu që nuk i a kisha hiç frikën varavingove të tija.
Të dukej çudi për moshën, për dhëmbët me copa lakrash, po shkrimin ai e kishte shumë të bukur. Kur mblidhte fletoret për korrigjim ai vinte shënime me atë shkrimin e tij të bukur, dhe mua disa herë sa nuk më ra pika. Në fletoren time tri herë rresht më kishte vënë zero me bisht. Më dukej vetja aq i pa zoti sa më vinte turp të tregoja në shtëpi, vetëm kur nga meraku lashë të ngrënët e në mëngjes e nxirrja me gjuhë atë gjalpin e sapotundur me kokrriza, nëna u merakos shumë e unë, desha s’desha, nxora fletoren.
Nëna thirri dy motrat e mia, që kishin mbaruar filloren. Ato u kukurisën një copë herë, pastaj i thanë nënës se nuk kisha marrë zero me xhufkë, po mësuesi kishte vënë firmën poshtë shënimit të tij. Ai bënte një Q, si fillonte mbiemri i tij e vazhdonte pa ndërprerje me m, ja kështu Qmmm, e mua me dukej zero me bisht!
Në fëmijërinë time nuk mbaj mend gjë më të bukur se sa festimin e Ditëverës. Gjithë ne fëmijët zgjoheshim herët në mëngjes, duke fërgëlluar nga të ftohtit ia shkelnim vrapit nga Plepja, kacavirreshim nëpër thanë, i bashkonim me shpendra e luleshtogu si kurore, i lagnim me ujë burimi e ia shkundnim njeri-tjetrit në fytyrë a ku të mundnim, duke u bërë qull të gjithë e duke qeshur si të marrë, të gëzuar se mëngjesi i Ditëverës na gjente të larë e të fortë.
Ne, dy motrat e mia më të mëdha dhe vëllai, me kushërinjtë tanë, fëmijët e Cenos, pesë vajza e dy djem, duke futur këtu edhe Tuken e vogël që e merrnim me gjithë djep e në gjumë, bëheshim mjaft për të zgjuar fshatin.
Bashkoheshin me ne edhe fëmijë të tjerë të fqinjëve. Vendosnim nëpër dyer lulethana, hidhnim, si me spërkatje në dysheme shpendra, manushaqe, që i zbulonin vajzat rreze ndonjë ferre, ku zinte më shumë dielli, dhe ngjiteshim te Varret e Vjetra, ku kishte dëllinja, radhë e pranë e pranë, si kaçuba ngjyrë qumështi. I vinim flakën dëllinjës më një anë. Dëllinjat e njoma lëshojnë një tym të bardhë e të dendur që shpërndahej dredha-dredha si shtëllunga leshdeleje. E, atëherë fillonte hareja: djem e vajza, me vrap njeri pas tjetrit, kapërcenim mbi tym e flakë, vërtiteshim në forme rrethi e fillonim nga e para për minuta të tëra.
Me trasta pëlhure të ngjyrosur në sup e me ndonjë thes të vjetër me vete, trokisnim derë më derë e kërkonim të na jepnin diçka, duke kënduar “ozi e bozi, doli matrallozi/ o i zoti i shtëpisë, t’i doli tymi çatisë”. Zhurma e hareja arrinte kulmin. Hapej ndonjë derë e hidheshin në thes a torba pafka te thata fiku, arra, misra të zierë, kokëlakër, qepë të kalbura.
Ishte e vetmja ditë në vit kur mund të ulërije sa të doje e asnjë nuk të bërtiste.
Po në pranverë, nuk e mbaj mend mirë datën, në shtëpinë tonë vihesh një kazan i madh; zjehej grurë e bëhej ashër. Grurit të zierë i hidhej niseshte, zverdhur pak me gjalpë, përzier me pekmez, në vend të sheqerit. Me këtë merrej plaka e madhe, Metullaja, me gjyshen. Nëna ime, me një lugë të madhe druri, me bisht një pashë të gjatë, përziente ashuren, punë që plakat, edhe të dyja bashkë, nuk kishin takat ta bënin.
Kur bëhej gati, plakat e provonin me radhe, hidhnin nga qepshja në gisht e gishtin e lëpinin një copë herë. Ky rit mbaronte kur të dyja kishin mbaruar së lëpiri gishtin e kishin tundur njëlloj kokën: -E mirë!
I hidheshin dy tasa të mëdhenj me arra të shtypura, nëna me lugën e madhe e përziente mirë e mirë e kaq ishte, fillonte ndarja.
Plaka e madhe merrte fuqi ekstra e nuk donte të tjerë pranë. Dilnin nga rafte, sergjenë e sëndukë lloj-lloj tasash bakri me ornamente e të kallajisur, tase balte të pjekur, tase porcelani të ciflosur nga përdorimi, mbusheshin rrafsh e i vinin në dysheme si rekrutë kokëqethur në gjendje të lirë. Ne kalamajtë prisnim në radhë, në këmbë, kishim dy punë për të bërë, të hanim tasin që na takonte e të shpërndanim tasat e tjerë nëpër fshat.
Më në fund plaka e madhe ngrinte kokën. Dilte nga rreshti një nga ne e afrohej. Plaka i jepte një tas e u thoshte të gjithëve të njëjtën fjalë që e përsëriste çdo vit: “Hiqmuni tani!” Shkurt, mos më kërkoni tjetër! Vinte te parvazi i dritares tasat e atyre që s’kishin ngrënë, numëronte ata që do të shpërndanim shtëpi më shtëpi e në fund pyeste, për çdo vit kështu: “mos kam harruar ndonjë?
-Po Babai ku e ka pjesën e vet?
Këtë pyetje vit pas viti e bënte, duke fshehur të qeshurën nën zë herë e reja, Nerënxa, herë nëna ime, e herë ime motër Trëndoja.
Plaka e madhe hidhte një herë sytë nga dera e thoshte “duhet ta kem harruar çalon e djallit!” Aty plaste e qeshura, madje qeshte edhe gjyshja ime, të vetmen herë për tërë vitin. Të gjithë e dinim që Metullaja ngordhte për “çalon e djallit” dhe zgjidhte për të jo tasin më të madh, po një sahan, sa dy tasa bashkë.
Çupa e djem të shtëpisë rrëmbyem tasat në dy-tri sini të mëdha e trokitëm shtëpi më shtëpi për t’i ndarë. Unë ndihesha mirë kur jepja e më qepej goja për të kërkuar. Më ka mbetur kjo ndjenjë edhe sot, si e kanë dhe e bëjnë shumë njerëz, edhe pse duket si e pabesueshme. Është si të ndash dashuri, nuk varfërohesh kurrë duke e ndarë me të tjerë.
Unë me time motër shkuam në shtëpinë e halla Rubies, në fund të fshatit. Djali i saj ishte bari e ajo mbetej vetëm gjatë gjithë ditës. Hallo Rubia fuste një ll në çdo fjalë e kishte një histori me polic.
Unë nuk kisha parë kurrë polic me sy; edhe fshati nuk kishte parë kurrë më parë. Duhej të kishte ndodhur atë vit që kisha lindur unë, më 1947. Rinia shkonin vullnetarë në hekurudhë. Kish ardhur ai polici që e kishte parë gjithë fshati e të nesërmen bagëtitë mbetën pa bari.
– Ku e ke djalin, hallo Rubie? – e pyetën plakën.
– U pllu pllu, vullnetarll, të klleqen nëna; erdhlli pollisi e e morlli, – thoshte ajo.
Mendja ime prej fëmije qe ngatërruar keq me këtë histori. Duke i dhënë tasin e ashrit bëra si bëra, unë pyeta:
– Hallo Rubie! Polici i tha a vjen e i tregoi rrugën a si?
Dukej sikur e kishte harruar ose qe i kishte ndodhur një tjetri.
– Jo, të klleqen. Pollici erdhlli e morlli e djalelli iku me shallvare të vjetërlla e u kthllye me shallvare të rejlla!
Plaka tjetër e çuditshme në fshat ishte nënë Alija. Tërë verën, nga mëngjesi deri në të errur ajo rrinte mbi shilte në sofa të portës, fare afër dritares së dhomës ku flija unë, ngulte bishtin e furkës në brez e tirrte e tirrte pa mbarim.
– Ngjes! – thosha unë përshëndetjen e shkollës saherë i dilja përpara.
Ajo ishte e vogël sa një zhizhingë, pak më e madhe se shtëllunga e leshit që tirrte.
– Hajde të të puthë nëna të dy faqet. Ceceja je ti, nipi i Fatimesë? Uuu, sa qenke rritur, mor djalë. Eh, sa duheshin im bir me tët atë! Vëlla e shkuar vëllait… Na të të japë nëna një koqe vѐ.
Në xhepat e thellë të përparëses se saj ruheshin gjithfarë gjërash, vezë të ziera, arra të qëruara, fara kungulli, dardhë, thela ftoi me erë sepeteje, nuk i mbaronin kurrë, sikur i mbinin e rriteshin në xhep.
Unë e Xhevahiri, që i thoshim Xheke, ishim gjithë ditën bashkë, tërë prapësitë i bënim bashkë, po, si rregull, kur kapeshim, drurin i pari e haja unë. Xhekja ishte gjashtë muaj më i vogël, rrinte prapa meje si bisht, dhe e kishte gjetur mirë: ai fshihej pas meje.
Ne shkonim në Plepe, trazonim një copëherë ujët e topilës së vaditjes me shkop, pastaj futeshim në kopsht, përmes domateve me lule si xhufka në majë, trokisnim gishtat mbi kungujt e, më në fund, këputnim sallatorë, sa më të vegjël të ishin që t’i kullufisnim njëherësh, pa na parë njeri.
Sa herë hanim nga këta sallatorë nëna ime, sikur t’i fliste dikush në vesh, më përqafonte e më thoshte:
– Prapë e ke bërë? Ke hëngër sallatorë të vegjël? I shuat pa rritur ata të gjorë.
– Jo, – i thosha unë, – vetëm një domate morëm; për kokën e Xhekes!
– Afroje gojën e më gogësi, – ngulte këmbë nëna.
Unë dorëzohesha. Ata dreq sallatorë të vegjël lëshonin një erë që nuk e thuaj dot sa e mirë ishte, sa t’i haje të tërë, po aroma të mbetej në gojë, në duar në trup. Ata dreq sallatorë vinin era spiun.
Bajamet, sa lidhnin kokërr, të mbushura si me qumësht jo me thelpinj, i hanim me grushte, ashtu jeshile si ishin, me lule pa rënë akoma. Nuk linim dy gurë bashkë. Sa fillonte pjekja e qershive, mbeteshim majë pemës me orë të tëra, aq sa dhe currilat i lëshonim nga lart poshtë, pastaj zgjidhnim kokrrat duke luajtur e qeshur, e ka zënë, s’e ka zënë…
Nga ana e poshtme e hajateve kishim një fik kokërrmadh, shëngjergjës i thoshim, që piqej i pari, pa u mbyllur akoma shkolla. Nuk e di as sot pse çohesha herët e haja esëll fiq, fare vetëm, pa i thënë Xhekes. Rrezet e para të diellit më gjenin majë murit që ndante hasëllin e fqinjit, me tre-katër kokrra fiq në dorë. Pastaj shfaqej një flutur mbi tërfilin e pakositur, pas saj një flutur tjetër, pak më e madhe e veshur me një si këllëf të bardhë jastëku, poshtë të cilit dilnin këmbët, lart, në një të prerë me hark në mes, dilte koka dhe në dy të çara anash – krahët. Në mes, në vend të rripit, këllëfi mblidhej me një kulpër tërë gjethe jeshile.
Dy fluturat, e vogla prej vërteti dhe e madhja me gjasme, vraponin njëra pas tjetrës rreth hasëllit të mbjellë me tërfil, pastaj e madhja vjen poshtë murit ku qëndroja unë, tani jo me si flutur po si shejtankë, ngre kokën e thotë: “Ti thuaj me zë të lartë ca gjëra të bukura që mëson në shkollë apo flet kot me vete?
– Unë përsërit mësimet, – thashë e sa nuk rashë, se më lëvizën gurët nën këmbë.
– Po ku di ti nga këto, je bebe, ty të merr macja lugën!
Ajo bëri ca hesape me gishta, pastaj ngriti katër gishta lart.
– Vdes të vij në shkollë, po më duhen edhe dy vjet.
– Dy apo katër? Ke nxjerrë katër gishta.
Ajo u ngatërrua.
– Ohu, – tha, – pse nuk me jep një kokërr fik?
I dhashë dy fiq; ajo bëri prapë fluturën e iku me vrap në formë dredhash.
Kjo dreq fluture shfaqej disa herë poshtë fikut. Edhe sot më kujtohet e nuk kam përgjigje: dilja për të ngrënë fiq apo për të parë flutura…
Këtë përrallë ia kisha treguar Vasilikës, si një vegim fëmijërie. Ajo u kënaq kur ia thashë, iu duk si një etyd poetik. Vetëm se fiku nuk shkon as si metaforë, tha, edhe pse është i ëmbël e i këndshëm për t’u ngrënë.
Qeshëm të dy, po etydi poetik do të na dilte befas përpara disa vjet më vonë.
Punoja në ministri kur kjo flutura e fëmijërisë, bashkë me të ëmën, më gjejnë shtëpinë.
– Po të kesh hall e po të pyesësh gjen edhe shtëpinë e kadiut brenda në Stamboll, – tha e ëma.
Një vajzë e shtëpisë, mësuese prej tre vjetësh ne Librazhd, ishte martuar. Ç’duhej bërë që të transferohej në zonën e Vorës ku kishte shtëpinë?
– Erdhëm te ti se të kemi djalin tonë, – tha e ëma, – na e bëj hallall…
Udhëzimet parashikonin transferime për raste të tilla. U thashë të paraqisnin një kërkesë me shkrim e unë do ta çoja atje ku duhej.
Vasilika u erdhi rrotull; i qerasi e sajdisi si nuse e fshatit e atyre iu bë qejfi shumë. Më në fund e kapi atë “fluturën” për dore, tashmë një grua e bukur e martuar, dhe i tha:
– Të kujtohet një histori fëmijërie me fiq e flutura?
Ajo tjetra u skuq, vuri buzën në gaz e tha “po, më kujtohet!”.
– Doje të vrapoje pas fluturës apo doje fiq? – e ngacmoi me tej Vasilika.
– Më pëlqente shumë shkolla, isha aq e vogël sa më dukej shumë larg dita kur të shkoja dhe unë me këta…
– Fustani të rrika bukur e kombinon me këtë rrip lëkure në mes, – i bëri qejfin ime shoqe.
Ajo u gëzua dhe i hodhi dorën në qafë. Te dera, duke u përcjellë, me tha:
– Paske nuse shumë të bukur e të mirë. E di, me kohë desha ta shihja!
Rripi vërtet ishte i bukur, po ajo lidhësja me gjethe prej kulpre, që e shtrëngonte në mes dikur, me fustanin këllëf jastëku ishte si e nxjerrë nga përrallat.
Në shtëpinë tonë bëheshim 17 frymë. Nuk ishim shumë në 100 punë për t’u bërë: Arat e Gjenicovës ishin aq larg, sa për të bërë punë e jo të mbeteshe rrugëve, atje kishim një shtëpizë. Ugaret, mbjellja e misrit e shumë punë të tjera bëheshin duke qëndruar me ditë në këtë shtëpize. Hahej e flihej aty. Mbahej aty edhe një pendë qe, edhe një lopë qumështi.
Misri duhej mbjellë brenda pak ditëve, ndryshe nuk merrje as misërishte e jo më bukë, kështu na vinte radha të punonim të gjithë, edhe ne kalamajtë, sa ktheheshim nga shkolla.
Unë hidhja farë, po isha aq i ngathët e më trembnin aq shumë qetë në zgjedhë, sidomos kur isha para tyre, sa i lëshoja kokrrat e misrit njëherësh, me kokën mbrapa mos më shtypnin qetë.
-He, he, – shfrynte baba Qamili me parmendë në dorë, -kur isha kaq sa ti unë mbaja dy pushkë; një në njërin sup, një në tjatrin! Si nuk i zinin në tokë ato dy pushkë, kur ishte sa unë, -pyesja veten e farat e misrit më ngatërroheshin edhe më keq nëpër duar.
Kur mblidhnin ditët e shtrëngohej puna, baba Qamili merrte argatë nga fshati këdo që kishte një pende qe. Bëhej punë e madhe në një ditë, mbaroheshin të mbjellat, shtrohej edhe një drekë e madhe, atje në ara, me mish e me bakllava për të gjithë, vetëm se pihej nga një gotë e vogël rakie, sa për të uruar.
“Rakia pa karar i bie me shqelma edhe bukës edhe punës, thoshte baba Qamili, do të kemi dasma e do të pijmë e do të këndojmë.
Korrja e shirja e grurit zgjaste disa ditë, ishin nga punët më të lodhshme për të rriturit, se për ne fëmijët ishte një lodër e bukur. Ne hidhnim kashtën nga lëmi, lart drejt plevicës, si quhej kasollja e kashtës, kërcenim e rrokulliseshim edhe ne bashkë me kashtën brenda në kasolle.
Pa hyrë mirë vjeshta, kallinjtë e pazhveshur të misrit i ngjisnim me thasë në qoshk, uleshim të gjithë në formë rrethi e me ca vegla me majë të mprehtë me emrin fëndyell, hapnim misrin e hiqnim lëpushkat. Linim tri-katër fije për kalli pa këputur, i lidhnim me njëra-tjetrën deri tetë kallinj, që i thoshim xhufkë.
Shtëpia kishte vetëm dy dhoma me tavan, të tjerave u dukeshin trarët, po nga vjeshta në vjeshtë, deri sa ndërrohej bereqeti, ato kishin tavane me kallinj misri të varur: midis trarëve viheshin radhe purteka të trasha një llërë dore e aty viheshin ngjeshur xhufkat e misrit, sërë- sërë, si llambadar nga ata që mund t’i bëje kokoshka e mund t’i haje.
Vjeshta vinte e ngrohtë, jo shumë e nxehtë, e pjekur. Kungujt fryheshin e shkëlqenin nga shëndeti, në pllakat e çative, mbi çarçafë, thaheshin pafka fiku, oshafe gorricash, vadhëza të çara, të shkuara varg në pe. Pastërmaja me mish qengji e deleje, e bërë rripa-rripa, nderej e varur nën trarë, ajo thahej nën hije. Ktheheshin nga një krah në tjetrin shakujt e gjizës, duke i ruajtur nga lagështia.
Vedrat prej dru lisi të butë mbusheshin me djathë. Bëhej pekmez, narden e rehani. Guri çmërs i Përroit të Gavanit, me të cilin vishej brenda furra e bukës, përdorej edhe si “prerës” e përzierës për rehaninë, duke e bërë atë majhoshe, aromatike e freskuese. Një gllënjkë rehani në vapë ose pas buke është e paharrueshme, si dashuria e parë.
Tretja e gjalpit bëhej në një ditë të veçantë, si për ta ndarë nga të tjerat. Talërat prej dru panje, ku mbahej gjalpi i patretur, i kripur, boshatiseshin në një kazan vendosur mbi zjarr në ca perusti të mëdha. Zjarri ndizej që më parë në oborr. Ne fëmijët vinim rrotull tij duke fërgëlluar, me një sy te kulaçi që piqej pak me tej në ponicë balte me shpuze sipër.
Na pëlqente nga një copë e mirë kulaçi me gjalpë të freskët e pakëz draçka përsipër. Hanim edhe petka me gjalpë të shkrirë. Anash, deri te plevica e kashtës, qëndronin të heshtur mullarët e barit e të dushkut, si roje sigurie për bagëtinë.
Dimër, ardhsh kur të duash; nuk ta ka njeri ngenë!