Ilmi Qazimi: “Udhës shpëtova nga ushtarët italianë, në shtëpi gjeta ushtarët grekë”!…
Tregim i tim ati (ndjesë pastë), Sali Qazimit, ashtu siç e kishte jetuar ai
“Punoja në Siticë dhe vija në shtëpi, në Çepan, një herë në dy-tri ditë.Ishte luftë e madhe: kudo gjyle, bombje, aropllanë, ushtarë, puçkë.Po ngjitesha te rripat e Arës së Gjatë kur një aropllan bumbardoi te Qafa.U fsheha pas një dushnjere dhe kur iku ai, u nisa prapë. Te rripa e Qafës, prapë u kthye ai i mallkuar aropllan dhe hidhte gjyle mbi ushtarët italianë.U fsheha edhe aty se nuk dinja se ç’të bëja tjetër.U ngrita gjene dhe iknja nënudhë e mbiudhë që të mos më shihnin ushtarët.Ata ishin të lodhur e të drobitur,të rraskapitur e të uritur.Ç’të shikonje!…
Te rripat e Dardhazit, më pa njëri, më tha “veni kua” dhe ma bëri me dorë që të vinja tek ai.U afrova. Ai më bëri me shenjë për bukë. Ishte i uritur. Hapa torbën e lëkurtë që kisha me vete dhe i dhashë copën e përvëlakut të misërt. Ai e mori dhe e kafshoi i babëzitur. Më kërkoi më, po unë s’kisha. Më dha një palë këpucë meshine të reja dhe më tha se donte më bukë dhe do të më jepte këpucë të tjera. Ca e merrja vesh, ca jo. I thashë me isharete se bukë kam në Siticë. Hajde me mua të vemi atje, tha ai.Unë përpara me këpucët në dorë e ai pas meje. Kur beftas erdhi prapë balloni dhe ai u shtri në anë të një ledhi me mengjërishta dhe më thoshte “piano, piano”. Plasën bombjet afër dhe ne u shakullepsëm , ca nga frika ca nga tymi; po s’na kish marrë gjë në trup.
U nisëm për më tutje. Aty sa kalon tatëpjetë Qafën e Siticës, dolli një kapural. Kur na pa,i foli ashpër ushtarit, më mori mua këpucët me forcë dhe më vuri kondakun në kraharor, me të çirrura e të thirrura, për të më shpënë te çadërja e xheneralit që ishte në krye të Kshillazit, aty poshtë një arre. Unë doja të flisnja, por ai nxirrte vetëm një llaf “avanti”. Thashë me vete “kaq e pata” ndaj po mendohesha se si t’i shpëtonja atij laneti. “Mallkuar qofshin ato këpucë” thashë me vete. Aty afër çadëres së xheneralit kishte shumë ushtarë e oficerë me dyfek gati për ta shkrepur. Seç u llafos ai me ta dhe mua më futën në çadëre.
Xhenerali pinte duhan me një cigarishte të gjatë, por dukej nga çehreja që nuk ishte mbroth. Më hodhi sytë mua pa begení dhe dëgjoi terxhumanin.Unë nuk i kuptoja hiç, por ai që dinte shqip me tha që të them ‘pardon, se nuk kam gjë me ta dhe po shkoja në shtëpi se kam fëmijët të sëmurë’. Xhenerali dha hyqëm që të më lëshonin. Dhe unë me një frymë, përrua më përrua, e ledh më ledh ua mbatha këmbëve për në Çepan. Anës udhës kishte plot plaçka e fyshekë, po s’ma mbante të merrnja se mos më zinin prapë ata, të mallkuarit. Kur vajta në Çepan, në shtëpi kishin pllakosur grekët.Kishin therur dy dhitë e vetme.Gruaja qe çakërdisur nga frika se ata merrnin nga djepia nëpër duar djalin disamuajsh.Ishte muaji i zi, i kollozhekut atë mot të luftës të grekut me Italinë… Edhe në fshatin tënë gojosej se do të ngrihesh çeta me luftëtarë që mbanin kapellë me yll të kuq…”