Ismail Qemali: “Jam këtu edhe si përfaqësues i zgjedhur nga populli i Tomorricës”!…
Nga Klevis Bakillari
Nuk është shumë i njohur fakti se Ismail Qemali ishte deputeti i parë dhe përfaqësues i krahinës së Tomorricës në Qeverinë e Vlorës.
Ka dokumente e të dhëna që Ismail Qemali kishte simpati për skraparasit, të cilët ai nuk i njohu vetëm kur ndërmori hapin e madh, formimin e shtetit shqiptar më 1912. Ai ishte deputet për herë të parë në parlamentin osman si përfaqësues i rajonit Berat-Skrapar- deri në Vlorë në vitet 1908-1911, duke ardhur disa herë në këtë krahinë.
Ajo që e lidhi më tepër këtë burrë të madh me Skraparin, ishte momenti kur përfaqësuesit e krahinës së Tomorricës, të mbledhur në Konak, me anë të një telegrami autorizuan vetë Ismail Qemalin si përfaqësues të tyre, gjë që ai e pranoi me kënaqësi dhe ia vuri në dukje përfaqësisë së mandateve në këshill dhe në qeveri.
Në 18 Nëntorin e vitit 1912, Ismail Qemali njoftoi se deri më datën 25 duhej të ishte zgjedhur përfaqësuesi i zonës për në Kuvendin Kombëtar që do të mbahej në Vlorë për sigurimin e Pavarësisë Kombëtare të vendit.
Seit Shëmbërdhenji dhe Asllan Shahini, të zgjedhur nga populli si përfaqësues nisën vetë drejt Vlorës, por për shkak të dimrit të ashpër, nuk mundën të arrijnë në kohë.
Të dy burrat e shquar, më 29 të Vjeshtës së Tretë 1912, nisën këtë telegram:
“Sado që kemi tre ditë që kemi ardhur këtu (në Berat), nga shkaku i dimrit, nuk mundëm të arrijmë aty…Populli i Tomorricës, në pamundësi të ardhjes së përfaqësuesit të saj në Vlorë për efekt kohe, ka vullnetin e përgjithshëm që të jeni ju përfaqësuesi i saj. Pra, ju të jeni deputeti i Tomorricës në Kuvendin e madh të pagëzimit të Shqipërisë”.
Nënshkruar, përfaqësuesi i N/Prefekturës Gramsh Asllan Shahini, Përfaqësuesi i Tomorricës, Seit Shëmbërdhenji. Në procesverbalin e Kuvendit të Vlorës, 30 nëntor 1912 shkruhet: “U Njoftua me telegram Ismail Beu nga Gramshi e Tomorrica”.
Ky telegram u vërtetua menjëherë se arriti në dorë të Ismail Qemalit, pikërisht në datën 30 Nëntor 1912.
Është e vërtetë se Ismail Qemali kishte firmosur memorandumin, por nuk kishte pasur zonë përfaqësimi nga terreni, kështu që kur i shkoi telegrami i popullit të Tomorricës, që e delegonte ta përfaqësonte, ai juridikisht u arkivua në dosjen e Pavarësisë ku legjitimoi përfaqësimin nga Ismail Qemali, i cili në vijim do të mbante mandatin e përfaqësuesit të kësaj zone. Për këtë status ai ka shkëmbyer telegrame pas telegramesh për të mbajtur situatën në korent.
Ekzistojnë dokumente origjinale të ndodhura në dosjen e posaçme që i përkasin Qeverisë së Vlorës në Arkivin e Shtetit. Pas kësaj, banorët e zonës së Tomorricës, u bënë përkrahësit më të flaktë të Qeverisë Kombëtare të Vlorës të kryesuar nga Ismail Qemali.