Mali Sashta i Kalifornisë dhe Tomorri ynë: “Sozitë” e çuditshme natyrore / Megjithëse mijëra kilometra larg, çfarë i ndan dhe çfarë i bashkon?!…
Edhe një herë tjetër, këto ditë studiuesi i antikitetit të hershëm me banim në SHBA, Besim Dervishi, ka ngritur shqetësimin që ende ka njerëz që ngatërrojnë malin Sashta në Kaliforni të SHBA –së me malin tonë të Tomorrit, për shkak të ngjashmërisë së tyre.
Fatkeqësisht, kjo foto është “shitur” si e Tomorrit, por nuk është e Tomorrit(!) dhe “sapunin për djathë e kanë ngrënë” jo vetëm njerëz dhe admirues të thjeshtë të këtij mali, por edhe intelektualë, shkrimtarë, gazetarë, udhëtarë dhe njerëz të tjerë të kënduar, të cilët e e përdorin si foto ilustruese në kopertina librash, filmash dhe dokumentarësh.
Mali Sashta, Kaliforni
Me të drejtë studiuesi Dervishi, do që të bindë audiencën dhe lexuesit se ky është mali Sashta në Kaliforni të Amerikës Veriore, një mal vullkanik, panoramik dhe, ashtu si dhe Tomorri, për shkak të një flore dhe faune interesante, është shpallur park kombëtar.
Se mali Sashta (Mount Shasta) në Kaliforni dhe mali Tomorr në Shqipëri, megjithëse janë larg njëri-tjetrit në hapësirë dhe kulturë, kanë disa ngjashmëri që i bëjnë shpesh të krahasueshëm, që janë:
Tomorri ynë
Pamja madhështore dhe simbolika
Të dy malet janë të izoluar dhe dominojnë peizazhin përreth.
Shasta ngrihet i bardhë me borë gjatë gjithë vitit dhe shihet nga qindra kilometra larg, ndërsa Tomorri ngrihet krenar mbi Shqipërinë e mesme, i dukshëm në shumë qytete përreth.
Në të dy rastet, njerëzit i shohin si male “shpirtërore”, me një prani të shenjtë.
Tomorri, pamje nga Gramshi
Lidhja me besimet fetare e mistike
Tomorri ka qenë mal i shenjtë pellazg dhe ilir, vend i Dodonës sipas disa studiuesve, dhe sot është qendra e pelegrinazheve të bektashinjve me Teqenë e Kulmakut.
Shasta njihet si vend i shenjtë për popujt indigjenë amerikanë (shpesh përshkruhet si “vend i Zotit krijues”), ndërsa sot është qendër për komunitete shpirtërore “Neë Age” dhe legjenda mistike për qytetërime të fshehta.
Sashta, Kaliforni
Mitologjia dhe legjendat
Për Tomorrin thuhet se është froni i Zotit dhe aty banon Baba Tomorri, një figurë e fuqishme mitike.
Për Shastën, legjendat thonë se brenda tij jetojnë njerëzit e lashtë të qytetërimit Lemuria apo shpirtra të fuqishëm që ruajnë tokën.
Pra, të dy malet kanë mitologji që lidhen me botën hyjnore dhe të mbinatyrshmen.
Tomorri ynë
Energjia shpirtërore dhe pelegrinazhet
Çdo vit mijëra njerëz ngjiten në Tomorr gjatë javës së bektashinjve në gusht.
Po kështu, Shasta tërheq pelegrinë modernë, meditantë, mistikë dhe njerëz që kërkojnë “energji të veçanta”.
Ngjashmëria vizuale
Edhe pse Shasta është shumë më i lartë (4,322 m) se Tomorri (2,417 m), të dy japin përshtypjen e një mali të vetëm, monumental, të shenjtë që mbizotëron në një zonë të gjerë.
Pamja e bardhë e Shastës me borë kujton majat me dëborë të Tomorrit në dimër.
Pra, ngjashmëria kryesore është se të dy janë male “akropolë shpirtërorë” për kulturat përreth: Tomorri për shqiptarët dhe Shasta për amerikanët e veriut (sidomos popujt indigjenë).
Do t’u rekomandonim të gjithë atyre që admirojnë fotot e të dy maleve, le t’i admirojnë, po të jenë të kujdesshëm, të mos ngatërrojnë.
Besim Dervishi