Nënë, unë e ndjej erën tënde!
Sefedin Çela
Mësojmë më shumë nga një natë pa gjumë se sa nga nje jetë në gjumë, qoftë dhe me ëndërra të bukura.
Dhjetë vjet më parë, një mbrëmje prilli, bëja varavingo nëpër koridor, me një angushti në zemër, që s’i vija dot emër, me mire, që nuk doja t’i vija emër. Nuk guxoja të hyja në dhomën ngjitur, ku nëna dihaste e lodhur. Doja të dëgjoja ‘’aty je, bir!’’, që ajo e thoshte sa hyja në shtëpi. Më në fund, hyra, i kapa te dy duart e holluara i a vura në fytyrën time.
Hë, – i thashë, apo i thashë me mend, – nuk po më njeh?
I ndjeva gishtat e saj që rrëshqitën deri poshtë mjekrës time, në qafë…
Më vjen si gjumë, – tha, e po u shoh një nga një! Pse ini mbledhur të gjithë?
Disa vite më herët iu dobësua dëgjimi. I blemë një aparat, me të disa fjalë i dëgjonte mirë, disa i merrte me mend, por përgjigjej saktë. Pas një viti i bënte përditë piu! aparati, nga mungesa e kontaktit, që do të thoshte se ajo nuk dëgjonte më, as atë piu-n që unë e dëgjoja që në fund të shkallëve.
Punë e madhe se nuk degjoj, – u thoshte atyre që vinin e shihnin, një jetë të tërë kam dëgjuar të mira e të liga, boll më, tani më dëgjoni ju mua, sa të mundni!
I u dobësuan sytë e një ditë humbi dhe shikimin. Kishte parë aq shumë në jetë, mirë e keq, sa edhe këtë e mori me të qeshur. Kam mendtë e kokës e më mjafton, – tha, e di jetën përmendësh! Nuk sheh e dëgjon vetëm ai që ka sy e veshë, po ai që do të shohë e të dëgjojë!
Vetëm një merak kishte e nuk donte t’i ndodhte: ‘’Nuk dua të me ndodhë si filankës që ra nga shtrati e theu kryqet! Nuk dua të më rëndohet vetja e t’u rëndohem juve! Po më ndodhi, do të di t’i bëj derman vetes…’’
Atë që nuk dëshironte, i ndodhi, se fatin për shumë e shumë vite nuk e kishte patur me vete, vuri dorën bosh në anë të shtratit, u rrëzua e nuk u ngrit dot më me këmbët e veta. I gjetëm një karrocë me rrota, e vendosnim në të dhe i vinte shtëpisë mbarë e prapë, kurdoherë me shtiza në duar, kurdoherë duke thurur diçka, nga ato gjera që i dinte përmendësh se si bëheshin.
Punonte me duar e fliste me gojë, tregonte e tregonte pa menduar se vetë fliste po as vetë s’dëgjonte.
Unë i a fsheha shtizat. Tërë ditën në punë më mbeti mendja si do të bënte pa to, se ajo vdekjen e donte po pa bërë asgjë nuk duronte. U ktheva në shtëpi gati në mesditë…
Pa mbyllur mirë derën e jashtme, dëgjova zërin e saj. ‘’Erdhe,bir?Kam një fjalë me ty…’’
Një ditë me parë dikush na kish marrë orën me sy kukumjaçke, që i rrotullonte majtas djathtas tik-tak, lënë mu mbi frigoriferin e vogël “Obodin” në koridor. Pastruesja e shkallës shpesh mbushte kovën me ujë ne shtëpine tonë, në krye të kateve. Derën e linim pa çelës gjithë ditën ajo hynte, bënte një dorë muhabet me nënën, mbushte koven e ikte. Edhe unë, edhe gruaja dyshuam se ajo e e kish marrë orën. Nuk dua të hyj në gjynah e nuk do t’i them kurrë, po ajo, pasi ka zbuluar se nëna as sheh, as dëgjon, ka marrë ujë, ka marrë dhe orën e ka ikur me nge, – tha ime shoqe.
E po, njeriu duhet të dijë sa orë në ditë punon, thashë unë një nga ato batutat e mia që, në shumicën e rasteve, nuk bënin për të qeshur as gruan, as fëmijët e mij.
Tani nëna më thotë “Erdhe,bir…’’. Mos i kanë ardhur veshët?
‘’M’i jep ato shtizat, – tha. E di që i ke fshehur ti. Nuk kam pse t’i bëj derman vetes. E pse? Unë u prek, u ndjej, u shoh të gjithëve një nga një. Unë ndjej erën tënde kur vjen, bir! Kam një jetë që njoh erën tënde e më mbushet zemra plot…
”Derman vetes’” ajo kish thënë se do t’i bënte duke futur një shtizë në prizë…
Ajo kishte humbur dritën e syve,kishte humbur dëgjimin e nuk i gurgullonin më ne veshë e në shpirt të qeshurat e nipave e të mbesave, kishte humbur këmbët e bota e saj rrotollohej me gjasme mbi rrota në hapësirat e një apartamenti.
Që 26 veç ,60 vjet më parë, kur kishte humbur burrin djalë të ri, kishte lidhur një shami të zezë në kokë e i kishte thënë vetes: ’’Mblidh mendjen, grua, ke fëmijë për të rritur e gëzuar!’’
Ajo shihte, dëgjonte e ecte me erën e dashurisë së nënës, një shqisë që e kanë vetem ato, ato me zemrën të bërë copë, shpërndarë gjithandej, ku bëhej jetë.
E mbaj mend kur zbriste nga kati i gjashtë me krahun të mbështjellë deri në brryl me qeskë celofani, të mos i pluhurosej mënga në parmakët ku mbahej, e mbaj mend tek fikte një nga një llampat e shkallëve në çdo kat, se nata donte dritë e dita ka fat e drite vetë…
Një natë të tërë, duke u gdhirë gjashtë prill, si sot dhjetë vjet më parë, nuk vura gjumë ne sy. Nata me e gjatë e jetës, nga ato netë kur njeriu mëson shumë, shumë më tepër se një jetë në gjumë. Ajo nuk fiste më, nuk ndjente më erën e atyre për të cilët kishte jetuar. Vaji i kandilit të saj ishte duke mbaruar.
Njoftova motrën, që kisha më afër, vëllanë në Fier, motrën e madhe në Berat. Nipër e mbesa, që vinin një nga një e rrinin në heshtje.
Ajo mbeti me kokën të kthyer nga dera. Nuk shihte,n uk dëgjonte, nuk ndjente më erën e askujt: po motra e madhe ende nuk kish mbërritur e ajo, nuk e harroj kurrë, mbeti me kokë nga dera, me zemrën që i bënte tik-tak, në pritje.
Motra e madhe, në heshtje, e ngriti pak me kujdes, i vendosi kokën në gjoks e i përkëdheli flokët e bardhë, ballin e fytyrën. Kaq. Ajo u bë e paqtë, gati me një dritë e dukej sikur na tha ‘”qënkeni të gjithë mirë” e sikur i tha zemres ‘’mjaft punove, tani pusho!’’
Ndodh të flasim jo se kemi diçka për të thënë, por se na thotë zemra për të thënë diçka, ndodh që nuk bëhen të dyja bashkë.
Do të t’i gjej copat e zemrës tënde, nënë, shpërndarë te secili nga ne që ke dashur, do t’i mbledh e do t’i bashkoj një nga një, do t’i fik dritat e shkallës çdo mengjes, se edhe sot nata do dritë e dita ka fat e dritë vetë.
Nuk jam i sigurt a kam bërë për ty aq sa të kam dashur, nuk e di a të kam thënë sa të kam dashur, po e di që për të thënë aq sa duhet, më duhet të gjej fjalë.
Do të përpiqem deri në frymën e fundit! Unë e ndjej erën tënde…
Prill 2016