Patrioti Maliq Vlusha (Skrapari), flet i nipi, Maliqi i Ri: “Nuk e meritonim atë ndëshkim që na u bë nga regjimi komunist”
Nga një bisedë e gjatë dhe interesante me të
Tomor Vlusha
Sepse ai kishte qënë nëpunës në Qeverinë e Mbretit Zog. Por injorohej fakti se aktivitetin si nënpunës shqiptar e filloi që në Qeverinë e Ismalil Qemalit e më pas në atë të Princ Vidit. Harrohej kontributi i tij patriotik në Kongresin e Lushnjes. Injoroheshin edhe faktet se kishte treguar integritet të lartë profesional dhe kishte kundërshtuar shumë projekte dhe vendime të Qeverisë së Zogut, deri edhe mënjanimin e tij pas lidhjes me lëvizjen e Fan Nolit.
Toni ju dha më shumë faktit se dhëndërri i tij, Hilmi Hysi u pushkatua pa gjyq, edhe pse kjo ndodhi pas vdekjes së tij.
Maliq Skrapari (Nipi) sot është 77 vjeç. Ai është djali i Avniut, njërit nga djemtë e Maliq Skraparit të parë.
Fisnikëria dallohet menjëherë, duket e transmetuar që nga gjyshi i tij. Gjyshin nuk e arrita, më tregoi. Gjithçka di për gjyshin, janë nga tregimet e gjyshes sime. Ajo ishte nga Nanushët e Strenecit dhe e kishte shoqëruar gjyshin tonë në të gjithë aktivitetin e tij nëpër Shqipëri.
Në Stamboll kur studionte për Agronomi nuk e thërrisnin Maliq Sanxhaku. Arsyeja ishte fakti se atje mbiemri Sanxhaku në turqisht ishte një ofiq i lartë. Nuk pranonin të më rregjistronin me atë mbiemër, ka treguar ai vetë.
Dhe Maliqi ofroi fillimisht mbiemrin Bregu (gjyshja thoshte për faktin se në Vlushë e kanë pasur shtëpinë majë një bregu). Më pas ofroi mbiemrin Vlusha dhe në fund atë Skrapari, mbiemër me të cilin edhe u rregjistrua dhe u diplomua.
Në Fier erdhën kosovarët e parë në vitin 1923 dhe ngujimi i tyre rreth Fierit vazhdoi deri në vitin 1927. Kishte një tendencë për ti vendosur larg qytetit, thellë në kënetat ku nuk kishte asnjë infrastrukturë jetese. Jo-ja e fortë e Maliq Skraparit tek autoritetet e kohës ishte ajo që ndikoi që migrantët e Kosovës u vendosën brenda në Fier dhe fshatrat e afërt në periferi të qytetit.
– Janë shqiptarë, nuk janë emigrantë të huaj, fliste Maliqi hapur dhe me forcë. Ata vijnë nga fshatrat e Kosovës dhe janë bujq të mirë, janë punëtorë dhe kështu ne do të ndihmojmë edhe ata, por edhe zonën përrreth, ishin argumentet e Maliqit.
Gjyshja tregonte se Maliqi kishte miqësi me Sinan Yllin e Leshnjes. Tufat e dhenve të Sinanit do gjenin në çdo sezon dimri kullota dhe strehim në Myzeqe. Në Lushnje tek ne, Kahremani qëndroi disa vite rresht për të kryer shkollën para se Sinani ta dërgonte në Francë për shkollim të mëtejshëm.
Gjyshi dërgoi babain tim, Avniun për të studjuar Jurisprudencë në Itali, tregon Maliqi i ri. Pasi u kthye në Tiranë, babai ushtroi profesionin e avokatit dhe punoi pak kohë edhe si spiker në Radio Tirana të asaj kohe. Halla jonë, Myneverja, kishte kryer institutin ˝Nëna Mbretëreshë˝ në Tiranë. Ajo u martua me Hilmi Hysin nga Vërzhezha, i cili kishte përfunduar shkëlqyeshëm studimet juridike në Francë.
Për fat të keq, në Janar 1948 regjimi e dënoi Hilmi Hysin me pushkatim pas procesit të gjyqit me grupin e deputetëve (edhe pse Hilmiu nuk qe deputet) dhe ende edhe sot nuk dihen ku janë eshtrat e tij.
Babai vazhdoi të punojë si jurist dhe avokat në Tiranë. Ne jetonim në shtëpinë e ndërtuar nga gjyshi në rrugën Siri Kodra, ndërtesë nga më të mirat e kohës në Tiranë.
Në vitin 1953 na detyruan ta lëmë Tiranën. Urdhëri ishte të mos qëndronin as në Tiranë dhe as në Durrës. Shtëpinë na e morën, na dërguan në Elbasan. Babai punoi avokat deri sa ky profesion u ndalua nga regjimi dhe më pas ai punoi si ekonomist në ndërmarrjet shtetërore të kohës po në Elbasan.
Realisht nuk na penguan në arsimim dhe punësim. Ne kemi jetuar me punë dhe dinjitet. Shkollimin ndoshta tashmë e kishim në dejet tona dhe aty ishim ndër të parët. Në punë dhe shoqëri ishim mjaftë të respektuar.
Në shoqëri dhe komunitet na nderonin. Ne u arsimuam shumë mirë, pothuaj si gjithë shqiptarët e kohës. Por natyrisht, të gjithë kujtoheshin të na pengonin në karrierën profesionale, sepse atë politike nuk e kërkonim as vetë.
Pasardhësit e Maliq Skraparit të parë nuk kërkuam asnjëherë asgjë, nuk folën vetë asnjëherë për gjyshin e tyre. Kanë punuar me dinjitet dhe këtë e kanë transmetuar edhe tek fëmijët e tyre. Krenarë për emrin dhe veprën e gjyshit të tyre. Fisnikërinë e lexon menjëherë kur ulesh dhe bisedon me Maliq Skraparin e Ri.
Kam qef të shkoj në Vlushë, vazhdon Maliqi. Jam rritur me tregimet e gjyshes sime për atë fshat dhe ata njerëz të mirë. Kam qenë deri në Ҫorovodë kur gjyshit ju akordua titulli ˝Qytetar Nderi˝ i Skraparit. Ma dorëzoi I ndjeri Pelivan Shatri, në atë kohë prefekt i qarkut të Beratiti, cili duke më përqafuar, më tha se edhe ai vetë ishte nga Vlusha.