Sefedin Çela: Polena, Galina dhe Qetsori si pasqyrë
Sefedin Çela
Këto dy adoleshente bukuroshe në foto janë motra binjake, lindur një minutë njëra pas tjetrës. Janë mbështetur të dyja në supin e krahun e babi Qetsorit, e para, them unë, me statusin e motrës së madhe dhe tjetra me statusin për t’u përkëdhelur të vogëlushes së shtëpisë.
Në foton ngjitur janë të dyja motrat bashkë, në fundgushti, me një shishe uji pranë, me Polenën pas, thjesht si dy stërstërstërmbesa të fashatit ku babi Qetsorit i ra së pari koka.
Këtë vend, me Galinën që shihet në foto, me fshatin mes gjelbërimit, nuk e kishin parë kurrë, as në ëndërr. Jam i sigurt që fototon do ta shohin e rishohin edhe kur të bëhen mama, edhe kur të bëhen gjyshe. Do t’u dalë dhe në ëndërr, si më ndodh mua, kur në gjumë jam në Polenë e zgjuar e gjej veten në Tiranë.
E kam thënë, Polena në ditët e saj më të mira nuk u bë kurrë me më shumë se 15 shtëpi. Ishin aq pak e aq të afërt me njëri -tjetrin sa nuk mbahet mend të ketë gjetur kush nuse në fshat, sikur të ishin një gjak e kushërinj pa qënë gjak e kushërinj.
Kjo foto me tabelë nuk është e Qetsorit, por e Naim Zotos nga Nikollara. Ajo e ka vendin këtu më shumë si shenjë miqësie, se sa për “të drejtën e autorit”
Arat e buka ishin me krëk, i huanin njëri tjetrit edhe tasa me miell, edhe kripë; askujt nuk i tepronte drithë për të shitur. Kishin aq pak tokë e gjë sa mbetën dhe pa kulakë, asnjë për be. Pa asnjë bej, megjithëse nuset vëllezërve të mëdhenj të burrit u drejtoheshin me bej, kurrë me emër, bejlerë me opinga me rretra. Nuk po zgjatem të tregoj si ishin e si bëheshin opingat me rretra.
Dua të besoj se në kohë që nuk mbahen mend Galina duhet të ketë qënë në mes të fshatit. Duhet të ketë qënë pa myshk anash, pra gur i rrukullisur. Një gur që rrokulliset bën hatanë, vret ç’gjen përpara e lë pa bukën e gojës ç’mbeten gjallë.
Të parët tanë, them dhe stërstërstërgjyshërit e mij, duhet të kenë vënë duart në kokë, të kenë lënë kujen e i t’i kenë thirrur mendjes. Hodhën sytë mbi gur e i thanë “ O Gur, je i ardhur e ne jemi në vendin tënë. Zër vend atje ku ishe!”
U lodhën, u gjakosën, po nuk hoqën dorë, e ngjitën gurin atje ku është sot si karakoll, në krye të fshatit. Hapën vendin për arat sa një tepsi e kopshtet si ngastra byreku.
Thonë se guri nuk mbin, po Galina mbiu aty, prej asokohe nuk ka lëvizur, ka zënë myshk e bar rreth e qark. Guri që është në vendin e vet nuk rrokulliset.
Edhe polenakët në kohëra të hershme nuk u rrukullisën. Ranë tërmete po as ata as Galina nuk u rrukullisën.
Ajo që bënë nuk u pa si mëkat, duhet të kenë qënë në të drejtën e tyre, se ai lart, që i shikon këto punë, nuk i dënoi si Sizifin, ngri e lësho gurin brez pas brezi ! Ndoshta ngaqë stërstërstërgjyshërit e mij, që kurrë nuk i kanë bërë gjërat përgjysëm e me gjysmëmendje, e çuan Galinën në vendin e vet.
Guri që zë vend e njeriu që zë vend nuk rrokullisen. Ky është miti i polenakëve, sipas meje. Nuk ka gjë se nuk do ta përmendë kush, si Mitin e Sizifit.
Kam hipur majë Galinës që shtatë vjeç e ndërkohë që u bëra me dy shtata vjet nuk e harroj. Është tërë gëzhoja të ngulura në plasaritjet e gurit si një gjerdan që nuk të kujton dasma po vraga plagësh e mort. Kanë ngulur gëzhoja aty kaçakë e komitë, austriakë e andartë grekë nga Lufta e Parë, gjermanë e partizanë nga Lufta e Dytë, kanë vrojtuar nga lart, kanë derdhur gjak. Kanë ikur.
Galina e Polenës është aty sot e kësaj dite. Është në fotot e Qetsorit e të bijave të tij binjake, të asaj me statusin e motrës së madhe e të asaj që duhet të përkëdhelet më shumë, të voglës së familjes.
Rrofsh e qofsh, Qetsor, më bëre të shoh brenda vetes e me binjaket e tua më ktheve fëmijë në fshat!…