Viktor Bakillari: Dr. Xhafer Sylejmani nga Sevrani, figurë e madhe atdhetare e patriotike, por që, fatkeqësisht, njihet pak ose aspak te ne
(14 mars 1879 (Sevran / Skrapar) – 17 nëntor 1953 (Tetovë)
Vini re këtë burrë tipik skraparas me pamje aristokrati, këtë zotëri me mustaqe, me qylaf, me kostum, me bastun, që kudo i drejtoheshin me titullin “Doktor”, që nënshkruante me mijëra dokumente duke parashkruar titullin Doktor, që jepte dhe merrte në shumë gjuhë të huaja, në kohën kur shumica e Ballkanit ishte analfabete, ai mbaronte universitete në Lindje (Stamboll) dhe në Perëndim (Paris).
Vini re shtëpinë-vilë mbi 150-vjeçare të tij, e cila është më e bukura në Tetovë dhe është shpallur monument kulture që mbrohet nga shteti (Maqedon).
E, që ta dini, ai është një puro Skraparas, dr. Xhafer Sulejmani (Sevrani), që, fatkeqësisht nuk njihet dhe nuk dihet nga ata që duhet ta njihnin dhe dinin, historianët lokalë, por, për vlerat historike që ka, edhe ata kombëtarë, pa le më tej, edhe studiues dhe lexues të thjeshtë.
Viktor Bakillari
Por në ka një rast që ia vlen të hulumtohet seriozisht edhe nga Shteti shqiptar, ky është rasti i skraparasit Xhafer Sylejmani.
Në ka një rast të qenësishëm që pushteti vendor i Skraparit duhet të hulumtojë për figurat e veta të ndritura, ky është rasti i dr. Xhafer Sylejmani, një emër pak i vlerësuar në Shqipëri, në Skrapar, dhe, medet, edhe në vendlindjen e tij.
Në ka një figurë të madhe të dalë nga trualli skraparas, ky është dr. Xhafer Sylejmani nga Sevrani i Skraparit.
Në ka një personalitet në kuptimin e mirëfilltë të fjalës (fjalën personalitet për këtë rast nuk e them unë, sepse komuniteti skraparas është velur nga kjo fjalë, e cila ka prodhuar inflacion shumë të madh kohët e fundit), ky është shqiptari patrioti skraparas dr. Xhafer Sylejmani.
Në ka një njeri të madh, i cili meriton një monografi shkencore, dhe që duhet vlerësuar me titujt më të lartë shtetërorë, ky është burri skraparas dr. Xhafer Sylejmani.
Në ka një rast ku(r) të tutë nuk të njohin, por ti i nderon me punën dhe me veprimtarinë politike e patriotike, ky është rasti i dr. Xhafer Sevranit.
Po ç’është ky emër? – do të pyesë shumica
Cili është ky njeri kaq i madh, por gati i panjohur ndër ne?
Duke kërkuar për figura të mëdha të Skraparit, të cilat meritojnë të ngrihen në piedestal, rashë në gjurmët e një njeriu të madh e të shquar: dr. Xhafer Sylejmanit (Sulejmanit).
Dr. Xhafer Sylejmani është një nga figurat e shquara shqiptare në gjysmën e parë të shekullit XX në zonën e Tetovës dhe më gjerë. (Sot Tetova gjendet në Republikën e Maqedonisë së Veriut).
Kush ishte Xhafer Sylejmani?
Dr. Xhafer Sylejmani (shpesh shkruar Sulejmani) ishte mjek, politikan dhe atdhetar shqiptar nga Sevrani i Skraparit, i cili shënoi një histori të veçantë atdhetare e patriotike në periudhë mes dy luftërave botërore.
Lindja dhe arsimi: Lindi më 14 mars 1879 në Sevran, Skrapar. Shkollimin e mesëm e kreu në Selanik, ndërsa studimet e mjekësisë në Universitetin e Stambollit dhe, më pas në Sorbonë, Paris – Francë.
Karriera politike dhe publike
Deputet dhe senator në Parlamentin e Mbretërisë së Jugosllavisë për Vardar-Banovinën mes vitit 1927 dhe 1941.
Në maj 1941, u emërua kryetar i Bashkisë së Tetovës gjatë administrimit italian/shqiptar (1941–1943). Gjatë kësaj kohe, ai hapte shkolla shqipe dhe punonte për përparimin e kulturës dhe të arsimimit të tetovarëve.
Përndjekja pas luftës: Pas luftës u burgos nga regjimi komunist jugosllav në Idrizovë. Gjatë periudhës së dënimit, familja përmend presionet dhe refuzimin e kërkesave për lirimin e tij bazuar në moshë dhe shëndet.
U lirua me kusht në prill 1950 por, më pas, e rikthyen në burg. Ndërroi jetë në 17 nëntor 1953 në moshën 74-vjeçare dhe u varros në Tetovë me respekt nga qytetarët.
Përse konsiderohet figurë e madhe?
Për kombinimin unikal të profesionit të mjekut, institucionalizimit të arsimit kombëtar dhe të kontributit politik në dobi të interesave kombëtarë një kohë të vështirë.
Sepse u shndërrua në simbol të atdhedashurisë dhe rezistencës paqësore për identitetin shqiptar në ish-Jugosllavi.
Trashëgimia e tij materializohet në institucionet kulturore dhe kujtimin historik në Tetovë e më gjerë.
Ja një përmbledhje shumë e detajuar mbi Dr. Xhafer Sylejmani, një figurë e shquar shqiptare në Tetovë:
Studimet në Sorbonë (Paris), ai i mbylli në vitin 1905.
Nga hulumtimet e mia, ai del jo vetëm skraparasi i parë që ka ndjekur e përfunduar me sukses studimet në Paris, por edhe një ndër shqiptarët e parë që ka përfunduar studime në një vend perëndimor si Franca.
Ai ka qenë një poliglot i madh, i cili njihte me shkrim disa gjuhë, konkretisht: greqishten, osmanishten, turqishten, frëngjishten, maqedonishten, serbishten …
Familja
U martua me Safijen, një vajzë përmetare. Patën 6 fëmijë, emrat e të cilëve ishin: Reshat, Zehra, Fetije, Nemide, Fikrije, Ali – djali më i madh Reshati vdiq në 1926, në moshën 16 vjeç. Në vitin 1941, vajza Zehra dhe dy fëmijët e saj humbën jetën gjatë bombardimeve të Beogradit.
Karriera mjekësore dhe veprimtaria qytetare
Angazhim lokal: Që në 1907, pasi u kthye nga Paris, ai mori postin si mjek në Gostivar, më pas, që nga 1908 shkoi në Tetovë – ku njihej si “mjeku i parë i diplomuar” në rajon.
Aktiv si mjek pranë institucioneve si “Merhameti” e “Gajreti” dhe kaloi për pak kohë i internuar gjatë Luftës së Parë Botërore në Bullgari (rreth 1916).
Aktivizëm politik
1927–1929: Deputet në Parlamentin e Mbretërisë së Jugosllavisë për Vardar Banovinën.
1932–1941: Senator, kundërshtoi kolonizimin dhe reforma agrare që cenonin shqiptarët.
Maj 1941–Nëntor 1943: U zgjodh kryetar – pra, kryetar i bashkisë së Tetovës nën administrimin italian/shqiptar. Stimuloi dhe luftoi për përhapjen e arsimit shqip: ftoi mësues nga Normalja e Elbasanit dhe nga shkolla “Nëna Mbretëreshë” në Tiranë, dhe mbrojti monumentin e Teqesë Harabati Baba nga shkatërrimi.
Dënimi politik dhe fundi i jetës
Nëntor 1944: U arrestua nga pushteti komunist jugosllav. Fillimisht dënuar me 18 muaj, por lirohet për pak kohë për shkak të mungesës së mjekëve – vijoi të shërbej në spital .
1946: U arrestua përsëdyti dhe u dënua 6 vjet. Në burg, për mungesë mjeku, u lejua të ushtronte profesionin e mjekut, njëherazi trajtohej si i dënuar i zakonshëm. Lirohet në 1950 për arsye shëndetësore.
Vdekja:
Ndërroi jetë më 17 nëntor 1953 në Tetovë, varrosur me nderime të mëdha publike.
Shtëpia me vlera arkitekturore dhe historike e dr. Xhafer Sylejmanit
Shtëpia mbi 150-vjeçare e Dr. Sylejmanit, ndërtuar nga mjeshtër të ardhur nga Greqia, ruan elemente origjinale si piktura të Selanikut, ndodhet në Rrugën “Kuzman Josifovski–Pitu” (“Rruga e Butiqeve”) dhe është monument kulture që mbrohet nga shteti maqedon.
Ndër më të bukurat e qytetit, ende banohen nga pasardhësit e familjes. Për shumë banorë të Tetovës, dr. Xhaferi ishte personalitet i nderuar dhe i respektuar, i cili gjatë kohës si mjek shërbente në bazë të betimit të Hipokratit dhe pa bërë dallime kombësie.
Si mjek dhe njeri i ndershëm, mbeti i vetëdijshëm për integritetin etik. Nga burgu në Idrizovë, ai refuzoi të bëjë dallime mes të burgosurve.
Shtëpia ka arkitekturë origjinale, dekorime e piktura (duke përfshirë pamje historike të Selanikut), ballkoni unik që ka shërbyer si skenë kinematografike – megjithatë ka nevojë për restaurim zyrtar.
Familja ka arkiv të pasur me fotografi historike dhe koleksione të dokumenteve, përfshirë kartëmonedha historike nga periudha e Perandorisë Osmane, Mbretërisë Shqiptare dhe Jugosllavisë.
Institucioni i Muzeut Virtual të Tetovës kujton veprën e tij çdo vit në përvjetorë dhe shtëpia së tij vazhdon të banohet nga pasardhësit.
Dr. Behixhudin Shehapi për shtëpinë e dr. Xhaferit shkruan: Shtëpia e Doktor Xhafer Efendiut
“Në pjesën e vjetër të qytetit, në lagjen “Kumlluk” të Çarshisë së Epërme, ndodhet shtëpia e dr. Xhafer Sylejmanit – një monument kulture me rëndësi të veçantë. Kjo ndërtesë përfaqëson në mënyrë unike arkitekturën profane të vjetër, duke i rezistuar ende kohës me estetikën e saj dhe duke reflektuar të kaluarën dhe vlerat civilizuese të qytetit tonë.
Shtëpia përbën një shembull tipik të arkitekturës rezidenciale qytetare nga fundi i periudhës osmane. Ajo ndodhet pranë dy objekteve të tjera historike – Muzeut të Tetovës dhe ndërtesës së vjetër të Radio Tetovës, përkatësisht ish-Gjykatës dhe administratës komunale gjatë kohës së Perandorisë Osmane.
Në gojëdhënat popullore, kjo ndërtesë njihet si “shtëpia e doktor Xhafer Efendisë”, i cili ishte mjeku i parë i diplomuar nga Tetova. Pas përfundimit të gjimnazit prestigjioz të Galatasarajit në Stamboll, ai vazhdoi studimet në mjekësi në kryeqytetin osman dhe më pas shkoi në Sorbonë të Francës për specializim.
Pas përfundimit të studimeve, u kthye në vendlindjen e tij, në Tetovë. Gjatë periudhës së Mbretërisë Jugosllave, ai shërbeu për një kohë si senator, ndërsa në vitet 1941–1943, gjatë kohës së Mbretërisë së Shqipërisë, ishte kryetar i Komunës së Tetovës.
Si intelektual i njohur, i vetëdijshëm për vlerat kulturore dhe shpirtërore të qytetit, kontribuoi në rihapjen dhe ringjalljen e Teqesë së Arabati Babës.
Shtëpia e Xhafer Efendiut është një ndërtim tipik banimi nga fillimi i shekullit XX, ku edhe sot jetojnë pasardhësit e familjes. Në fasadën ballore ndodhet një mbishkrim në gjuhën arabe, që daton nga viti 1904 – ndoshta viti i dekorimit – ndërsa ndërtimi i vetë objektit i përket vitit 1320 sipas kalendarit hixhri, përkatësisht vitit 1902.
Kjo shtëpi dykatëshe ndodhet brenda një oborri të gjerë, me hyrje nga ana e oborrit, ku dallon hajati që del nga fasada ballore. Shkallët anësore plotësojnë zgjidhjet arkitekturore të ndërtesës. Çdo dhomë përmban elementë funksionalë karakteristikë, siç janë hamami, oxhaku, dollapët dhe mobiliet e integruara.
Kontrasti mes pjesës së jashtme dhe të brendshme, i ndarë nga muri i gardhit, pasqyron mbylljen orientale të jetës – një tipar i diktuar nga parimet strikte fetare që janë ruajtur me kujdes ndër shekuj. Çardaku i mbyllur në pjesën ballore të katit të sipërm është shprehje e bindjeve tradicionale dhe fetare, duke mbrojtur privatësinë e ambienteve familjare.
Ajo që e bën të veçantë këtë shtëpi, krahasuar me të tjera të ngjashme myslimane, është ndjenja e estetikës dhe zbukurimi artistik, jo vetëm në pjesën e brendshme, por edhe në atë të jashtme. Pikturat murale paraqesin skena peizazhi me ndërtesa të ndryshme arkitekturore, duke krijuar një ndjesi afrimiteti me natyrën.
Në to shfaqen kalatë, xhamitë dhe oborret me gjelbërim të pasur. Ndër pikturat ndodhet edhe një natyrë e qetë (nature morte), me vazo lulesh, që së bashku me peizazhet mbartin elemente të stilit barok osman të fundit të shekullit XIX dhe fillimit të shekullit XX.
Pikturat shumëngjyrëshe rreth dritareve të katit të sipërm, ndoshta të realizuara nga artistë vendas, i japin shtëpisë një bukuri të veçantë. Një peizazh i Selanikut, i vendosur nën çati, mund të jetë kujtim nga qëndrimi i mjekut në këtë qytet, ku kishte punuar si praktikant.
Sot, në këtë shtëpi jetojnë trashëgimtarët e doktor Xhafer Sulejmanit, të cilët, përkundër sfidave në mirëmbajtjen e objektit, kujdesen për ruajtjen e autenticitetit të këtij monumenti me vlerë të lartë kulturore.”
Vlera e tij si figurë historike
Shkencëtar dhe profesionist:
Mjeku i parë i diplomuar në universitete të famshme (në Stamboll dhe në Paris), i angazhuar intensivisht në shërbim shëndetësor dhe bamirësi në komunitet. Në periudha të vështira epidemish si tifoja, kolera dhe malaria gjatë viteve 1913–1914, ai ishte pothuajse i vetmi mjek në rajonin e Pollogut që luftoi për shpëtimin e pacientëve.
Politikan progresiv:
Deputet, senator, dhe kryetar bashkie që mbrojti fort interesat e shqiptarëve gjatë gjithë veprimtarisë së tij.
Aftësi përbashkuese:
Arsim shqip, ruajtje monumentesh, mbështetje iniciativash kulturore – kontribuoi shumë në identitetin qytetar të Tetovës.
Sakrificë dhe karakter:
Tregoi integritet gjatë burgosjeve – së pari punoi si mjek, pastaj pranoi statusin e burgosurit të thjeshtë, duke mos bërë dallime ndaj të tjerëve. Figura e tij simbolizon bashkimin e dimensionit profesional, politik dhe kombëtar, duke qenë një model për atdhedashuri dhe përkushtim ndaj komunitetit shqiptar.
Karriera politike dhe zëri i fortë në shërbim të shqiptarëve
Dr. Xhafer Sylejmani, një nga figurat e mëdha atdhetare, mjekësore e kulturore në Tetovë dhe më gjerë në fillim të qv. 20-të.
Dr. Xhafer Sulejmani ka qenë një zë i fuqishëm në mbrojtje të interesave kombëtare dhe sidomos në mbrojtje të shqiptarëve në ish-Jugosllavi.
Deputet në parlamentin e Jugosllavisë (Banovina Vardar) nga 1927–1931
Senator nga 1932–1939 dhe më tej deri në 1941; mbrojti interesat kombëtare si kundërshtimin e reformave agrare ndaj shqiptarëve.
Në senatin jugosllav foli publikisht kundër veprimeve që dëmtonin shqiptarët.
Kryetar i Bashkisë dhe nxitës i arsimit shqip
Prefekt i parë shqiptar i Tetovës, emëruar në maj 1941 deri në fund të administrimit italian në nëntor 1943.
Iniciator i hapjes së shkollave shqipe, bibliotekave dhe organizim veprimtarish kulturore gjatë administrimit shqiptar në Tetovë.
Mbrojti Teqenë Arabati Baba, që dëshmohet si një prej monumenteve më të rëndësishme kulturore të qytetit
Vizioni dhe kontributi historik
Figura e kombinuar: Mjek, politikan dhe atdhetar – veçori të rralla për kohën e tij. Gjeneronte besim dhe respekt në komunitetin multietnik të Tetovës me shumicë absolute shqiptare.
Humanizëm në veprim: Integritet dhe përkushtim në punë, edhe në burg refuzoi dallimet etnike dhe u përqendrua në ndihmë ndaj të gjithëve, pa asnjë dallim.
Përkujtimi kolektiv
Sot nuk ka asnjë memorial publik apo institucione me emrin e tij në Tetovë. Ai meriton mirënjohje lokale dhe kombëtare. Tetova për të cilën shkriu gjatë gjithë jetës energjinë e tij dhe vuri në shërbim aftësitë dhe humanizmin e tij, Skrapari si origjinë e tij, të cilën nuk e mohoi kurrë, Berati si qark (i cili ka shërbyer përherë si “kryeqytet” i skraparasve), po përse jo edhe Tirana Zyrtare duhet të hedhin sytë nga ky njeri i madh, duhet të hulumtojnë zyrtarisht, të ndjekin veprimtarinë e tij humane, drejtuese dhe patriotike e kombëtare që t’i japin vendin e merituar në histori.
Deri tani, ne kemi njohur veprimtarinë e mësues Pertef Therepelit dhe shumë mirë kanë vepruar Abdulla Bregu (ndjesë pastë!), Shoqata “Tomorri” / dega Durrë me në krye mësues Hajri Nuhun, gazetari Zylyftar Hoxha, Engjëllushe Braçellari, dr. Ajli Alushani e të tjerë, por, ja që ka edhe figura të tjera tejet të spikatura, në kufijtë e vërtetë të personaliteteve kombëtare.
Skrapari (Muzeu i tij) apo edhe kryeqendra (Tirana zyrtare), Akademia e Shkencave, duhet të angazhojnë zyrtarisht njerëz hulumtues dhe studiues (historianë, arkivistë) për të hulumtuar rreth kësaj figure madhore me përmasa kombëtare.
Këto institucione shtetërore të besueshme duhet të bëjnë kërkime nëpër arkivat e shtetit maqedon, në muzeun e Tetovës, nëpër analet e historisë së ish-Jugosllavisë dhe të institucioneve të tjera relevante, të takojnë familjarë-pasardhës të dr. Sevranit për ta nxjerrë institucionalisht në dritë këtë personalitet të madh, por të hijesuar.
Arkivat e Shtetit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Dega Tetovë, Shkup mbajnë dokumente, letra, protokolle bashkie dhe materiale dygjuhëshe administrimi të periudhës 1920–1944, të cilat pasqyrojnë veprimtarinë e Bashkisë së Tetovës nën kryetarin Xhafer Sylejmani.
Muzeu Virtual i Tetovës ruan arkiva digjitale, letra familjare dhe shënime personale, të dokumentuara nga autorë dhe studiues vendorë për veprën e Sylejmanit
Fotografi historike nga periudha e vjetër e Tetovës (para viteve 1930) mund të gjenden në koleksione si “Dorëshkrime & Fotografi” në Arkivin Digjital Shqiptar (ADSH), edhe pse, ndoshta nuk janë të dedikuara për Sylejmanin, ato përmbajnë portrete komunitetesh që ai ka shërbyer apo ambiente urbane në të cilat ka punuar. Duhet hulumtuar.
Letërkëmbime familjare, shënime medikamentesh, si dhe dokumente zyrtare mund të gjenden në Muzeun Virtual të Tetovës, ku studiues të pasionuar dhe me vetëdije kombëtare si Agon Memedi ka mbledhur dhe kataloguar materiale të tilla për përdorim akademik.
Është e mundur që letra të kenë mbetur tek trashëgimtarët prej fëmijëve të Dr. Sylejmanit, ndërsa disa dokumente gjyqësore për arrestimet dhe dënimet mund të jenë të ruajtura në fondet e ministrisë së brendshme të –ish Jugosllavisë (në Maqedoni, ndoshta edhe në Beograd /Serbi).
Krahas kërkimeve dhe hulumtimeve në Arkivin e Tetovës për dosje personale për këtë shqiptar me kontribute të mëdha, ku mund të ketë letërkërkesa, vendime bashkie, biografi, krahas Muzeut (virtual) të Tetovës, i cili ndriçon dhe përuron trashëgiminë kulturore e shpirtërore të qytetit, në të cilin mund të gjenden studime, portrete familjare, letra, foto të restauruara dhe shënime për “Dr. Xhafer Sylejmanin”, krahas kontaktit me pasardhësit e familjes Sylejmani për të këqyrur “Arkivin familjar Sylejmani” të pasur që ata ruajnë, pasurojnë e trashëgojnë, krahas kontaktit dhe të kërkuarit ndihmë nga ekspertë lokalë në lëmin e historiografisë tetovare dhe shqiptare (fatmirësisht në Tetovë kemi universitet të madh, në të cilin ka plot profesorë e studiues për studime shkencore) nuk duhen lënë pa hulumtuar edhe Arkivi Qendror i Shtetit tonë, i cili është minierë e paeksploruar dhe pa kontaktuar me njerëz që mund të rekomandojnë pasardhësit e tyre dhe familje të mëdha shqiptare në Pollog, të cilat dinë të ruajnë kujtime për shqiptarët e mëdhenj.
Ja, sa për lustrim se çfarë gjejmë në Arkivin Qendror të Shtetit për dr. Xhaferin, në atë kohë (1941), kryetar i bashkisë:
“Letër falënderuese dërguar më 3 shtator 1941 nga kryetari i Bashkisë së Tetovës, Dr. Xhafer Sylejmani, deri te ministri i Arsimit, Ernest Koliqi, me rastin e mbylljes së kursit veror të gjuhës shqipe në qarkun e Tetovës.
“Tetovë, 3 shtator 1941”
Me rastin e mbylljes së kursit veruer të gjuhës Shqipe ndër këto vise, populli i Tetovës falënderon me gjithë zemër Shkëlqesin t’Uej për dhuratën e çmueshme që i dërgoj këtij trualli Shqiptar po të pa fat deri tash, përujtësia, aktiviteti e urrëtija e mësuevet Shqiptar ashtë çmue fort. Lutemi sa ma parë që këjo vepër të vazhdohet me çeljen e Shkollave të rregullta.
Nderime
Kryetar’ i Bashkies
Dr. Xhafer Sulejmani”
Burimi
Arkivi Qendor Shtetëror, Fondi 195, Viti 1941, Dosja 180, Fleta 108; “Njoftim i Kryesisë së Këshillit të Ministrave drejtuar Ministrisë së Arsimit si dhe korrespondenca përkatëse mbi hapjen e kurseve verore në Tokat e Liruara.”. (Ne e kemi vjelë nga Muzeu Virtual i Tetovës.)
Gjet Ndoj Tarazhi, ish-drejtor i Arkivit Qendror të Shtetit dr. Xhaferin dhe të birin e tij Aliun në librin e vet “Qeverisja e Shqipërisë gjatë Luftës II botërore 1939-1944” i quan dy personalitete të spikatura të Nacionalizmit Shqiptar.
Dr.Ing. Agron Memedi (pinjoll i familjes Sylejmani / Sulejmani , (Dardha bie nën dardhë), në një shkrim për dr. Xhaferin falënderon disa intelektualë shqiptarë si: Z. Ismail Arsllani, Z. Fadil Lushi, Z. Ferhan Mertol, Prof. Salajdin Salihu, Prof. Nebi Dervishi, Prof. Ismet Jonuzi-Krosi, Prof. Masar Kodra, Prof. Fejzulla Shabani, Prof. Vebi Xhemaili, Prof. Ali Vishko, Dr. Rifat Palloshi, anëtarët e Organizatës HUTA dhe Muzeu Virtual i Tetovës.
Pikërisht, këta intelektualë shqiptarë duhet të kontaktojnë edhe qarqet shqiptare të Shqipërisë që të mbledhin informacion sa më të plotë për këtë figurë kombëtare që të nderohet dhe të vlerësohet sipas meritave dhe shërbimeve që i ka kryer kombit, çështjes kombëtare.
Lidhja e skraparasve me tetovarët është e hershme
Sa për ilustrim, mund të them se ministri i parë Luftës në qeverinë e Ismail Qemalit ishte Mehmet pashë Derralla (Tetovari). Krahu i djathtë i tij ishte Xhelal bej Koprëncka (Skrapari) …
Kështu, dr. Xhafer Sulejmani (Sevrani) shkoi e shërbeu në trojet e veta dhe në vendin e ministrit të Luftës.
_____________
Shënime kryesore bibliografike:
Të dhënat kryesore për këtë shkrim i kemi vjelë nga Muzeu Virtual i Tetovës dhe nga Vikipedia.