22 tetor – 23 nëntor, Berati – 1 muaj kryeqytet: Krijohet Qeveria e Parë Demokratike e Shqipërisë
Marela Guga
Doktore në shkencat historike
Si sot më 22 tetor 1944, 77 vite më parë në qytetin e Beratit, u mbajt Mbledhja e Dytë të Këshillit Nacionalçlirimtar, në sallën e ish kinema “Republikës”.
Në të merrnin pjesë përfaqësues të terrenit, ushtrisë dhe misionet ushtarake aleate të Bashkimit Sovjetik, Britanisë së Madhe, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Jugosllavisë si dhe “miqtë” të tjerë Jugosllavë.
Fituesit e luftës u mblodhën në Berat për të krijuar qeverinë e ardhshme, shpalosën programin dhe hodhën piketat e qeverisjes së ardhshme “demokratike”.
U zgjodh Këshilli Antifashist Nacionaçlirimtar nga të cilët, 7 ishin femra intelektuale dhe me reputacion.
Nga mbledhja doli qeveria, dhe u aprovua një dokument politik me 17 pika nën emrin “Deklaratë e Këshillit Antifashisht Nacionalçlirimtar të Shqipërisë mbi të drejtat e qytetarëve”, që të kujton “Deklaratën e të Drejtave të Njeriut dhe të Qytetarëve”, të formuluar nga revolucioni francez . Deklarata përmbante të drejtën e fjalës, pronës, të drejtës e votimit të fshehtë, të ushtrimit të fesë, pronës, barazisë së gruas etj.
Një pjesë e të zgjedhurve në Këshillin Antifashistë Nacionaçlirimtar u dënuan si element antiparti, disa vdiqën në burgjet komuniste, të tjerë u pushkatuan.
Ata ishin: Koçi Xoxe, Abdyl Këllezi, Bedri Spahiu, Fadil Paçrami, Nako Spiru , Gjin Marku, Gjergj Kokoshi, Koço Tashko, Mehmet Shehu, Mustafa Xhani (Baba Faja Martaneshi), Ramadan Çitaku, Riza Dani Sejfulla Malëshova, Ymer Dishnica, Shefqet Beja, Tuk Jakova, Abedin Shehu, Arif Gjyli, Dali Ndreu, Faik Shehu, Baba Fejzo Dervishi, Irfan Majuni, Islam Radovicka, Kadri Hoxha, Manol Konomi, Naxhije Dume, Nesti Kerenxhi, Omer Nishani, Pëllumb Dishnica dhe Rahman Uruçi .
Gjithsesi për 50 vjet ajo mbeti ngjarja më e rëndësishme politike e pas luftës, dhe për një muaj Berati u bë kryeqyteti i Shqipërisë!